Што е регистар на пациенти?
Терминот „Регистар на пациенти“ се дефинира како „рамка за собирање и анализирање на податоци за одредена болест со цел да се покрие целата популација на пациенти во една држава која е засегната од таа болест”.
Зошто е важен регистар за ретки болести?
Регистарот за ретки болести е попис на дијагностицирани случаи на заболени од ретки болести во една популација.
Регистрацијата на ретките болести е процес на систематско собирање и анализирање на податоци на лица со ретки болести, со цел да овозможи поточен увид во бројот на заболени од ретки болести, и бројот на ретки болести од кои се заболени.
Зошто служи регистарот за ретки болести?
Улогата на регистарот е да овозможи:
– Пресметување на инцидденца на ретки болести по возраст, пол, место, дијагноза и.т.н.
– Континуирано пратење на инциденца во тек на времето
– Анализа на процент на преживување на пациенти со ретки болести
– Пресметка на изгубени години на живот, и години на живот со инвалидитет
– Утврдување на директни и индиректни трошоци на лекување на заболени со ретки болести (настанати поради привремена или трајна онеспособеност или предвремена смрт)
Ваков начин на набљудување и следење на заболените од ретки болести е доста значаен бидејќи обезбедува:
– Стручен пристап во планирање на здравствен менаџмент на ретки болести
– Изработка на програма за превенција и превентивни стратегии (информирање на јавноста, здравствена едукација, рано откривње, скрининг, смалување на компликации кај ретки болести)
– Евалуација на спроведени превентивни мерки
– Формулирање на здравствена политика и унапредување на организација на здравствена заштита на заболени од ретки болести
– Проценка на оптеретувањето на општеството кое потекнува од ретките болести
– Почетна основа за епидемиолошки и клинички истражувања
Дел од клучните бенефити од добро воден регистар би биле:
- можност за следење и подобрување на квалитетот на грижа за пациентите со ретки болести;
- подобро спроведување на мултидисциплинарен пристап кон менаџмент на ретки болести;
- забрзување на секојдневната клиничка пракса на здравствените работници и донесување на клинички одлуки;
- подобро планирање на финансиски средства за набавка на лекови за ретки болести;
- планирање на превенција и скрининг за ретки болести;
- следење на ефикасност на терапија за ретки болести;
- поефикасна употреба на здравствените ресурси и
- обезбедување на база за клиничко истражување.
Која е моменталната ситуација во Македонија?
Во овој момент нема точна статистика во однос на податоци аз ретки болести и број на заболени, но регистарот за ретки болести започна да се изработува во 2015 година и соодветно се внесуваат пациенти во иситот кој се наоѓа при Министерство за Здравство каде постои и посебна Програма за Ретки Болести преку која се издвојуваат средства за набавка на соодветна терапија за ретки болести, дијагноза (доколку истата не е можна во Македонија), едукација на професионални кадри.
Пред внесување на податоци во регистарот, истите се разгледуваат од стручна комисија за ретки болести составена од здравствени професионалнци од клиничките центри (со различно поле на експертиза).
Се уште не може да се увиди точната финансиска импликација која произлегува од лекување на ретките болести.
Исто така освен при Министерство за Здравство, дел од пациентите со ретки болести добиваат дел од потребни лекови, ортопедски помагала, посебна исхрана и слично и при Фондот за Здравствено Осигурување на Р. Македонија. Друг дел од пациенти со ретки болести примаат лекови кои се набавуваат преку Универзитетските клиники во Скопје и не се регистрирани во регистарот во министерство за здравство. Затоа е потребно Минстерство за Здравство да соработува блиску со ФЗОМ со Универзитетските клиники и со здруженијата на пациенти за обезбедување на соодветна нега и лекување на пациентите со ретки болести.
Дополнително потребна е и соработка со Министерството за труд и социјална политика за спроведување на соодветни мерки од социјална природа (соодветна помош) за пациентите со ретки болести да не бидат исклучени од социјалната политика.
Секако важна и постоечка е и соработката со здравствените работници и со Македонската Акедмија за Наука и Уметност во однос на рана дијагноза, соодветни информации за пациентите и достапност до рана терапија.
Зошто е тешко да се направи овој регистар?
– Природниот тек на многу ретки болести е напознат, а многу од нив остануваат и недијагностицирани, со самото тоа не може да асе внесат во регистарот.
– Во меѓународната класификација на болести која се употребува за многу болести нема ни соодветни шифри. Заради тоа и многу ретки болести остануваат непрепознаени во системот на здравствена заштита.
Кои податоци се наоѓаат во регистарот?
– Податоци за здравствената установа каде е поставена дијагнозата или каде се спроведува терапијата за ретката болест
– Податоци за заболената личност (име, презиме, матичен број, датум на раѓање, место на раѓање и место на живеење, пол), соодветно со законот за заштита на лични податоци
– Податоци за заболувањето (појава на симптоми, дијагноза, статус, шифра, име на болест)
– Податоци за клинички/лабораториски наоди (моментално нема вакви податоци во регистарот)
– Податоци за терапијата (дали постои лек, име на лек, евалуација на терапија, првостепена, второстепена, третостепена терапија, симптоматска терапија)
– Податоци за резултат од болеста (датум на смрт)
Што е потребно да се направи како приоритет?
- да се креира електронска верзија на регистарот за ретки болести
- да се воведат нови ставки на податоци кои ќе се собираат во регистарот
- да се овозможи полесна достапност за анализа на податоци од регистарот во анонимизирана форма со цел креирање на соодветни политики базирани врз факти за подобрување на квалитет на живот на семејства со ретки болести
- да се овозможи внесување на податоци од матични доктори, субспецијалисти и спецеијалисти кои не го водат пациентот, но го следат и консултираат за одредени симптоми кои произлегуваат од ретката болест
- да се поврзат податоците од сите здравствени и социјални установи каде се следи и контролира болеста на пациентот (вклучително и физикална терапија, психолог, дефектолог, логопед, социјална помош, помош поради дисабилитет и слично)
- да се овоможи понатамошно и внес на податоци од пациентите (или нивен родител старател) со цел да се собираат и анализираат податоци директно од пациентите во однос на нивната физичка и ментална состојба
